OVA: je hoort de klok luiden, maar weet je ook waar de klepel hangt?
OVA! Dat is een term waarvan veel mensen wel de klok horen luiden, maar niet weten waar de klepel hangt. Er zit een soort ongemakkelijkheid in vragen waar de afkorting voor staat. Laat staan vragen wat het precies inhoudt en hoe het werkt. In deze blog hoop ik daar duidelijkheid over te geven; ga er maar goed voor zitten!
Wat is de OVA?
OVA staat voor Overheidsbijdrage in Arbeidskostenontwikkeling. De OVA is bedoeld om objectief een marktconforme loonontwikkeling mogelijk te maken in de zorg. Dit is bedacht en opgeschreven in het OVA-convenant 1999. De OVA bestaat uit 3 componenten:
- de contractloonontwikkeling in de gehele Nederlandse markt
- de incidentele loonontwikkeling in de gehele Nederlandse markt
- de verandering van werkgeverslasten voor alle werkgevers.
De NZa gebruikt de OVA om het loongerelateerde deel van de vaste- en maximumtarieven in de Zorgverzekeringswet (Zvw) en Wet langdurige zorg (Wlz) te indexeren. Het ministerie van VWS gebruikt de OVA om het loongerelateerde deel van (macro)kaders te indexeren, zodat zorginkopers in staat worden gesteld om gecontracteerde aanbieders loon- en prijsindexatie te geven. Er is geen directe koppeling tussen de OVA en de cao, de OVA regelt de tarievenkant. Wel is het zo dat de ALV’s van ActiZ, VGN en ZorgthuisNL de OVA vaak meegeven als het mandaat voor de onderhandelingen.
“De ministeries van VWS en Financiën geven de macrokaders aan. Zorgaanbieders weten de ruimte voor de onderhandeling en de financiële gevolgen daarvan.”
Edwin Kalbfleisch
OVA: voorlopige raming en nacalculatie
Er wordt gerekend met een OVA, op basis van raming, en een nacalculatie achteraf. De OVA wordt vastgesteld in het voorjaar van het lopende jaar om in de maximumtarieven van het jaar daarop te verwerken. In het lopende jaar wordt de OVA definitief vastgesteld. Hier ontstaat een vertraagd effect. Het verschil tussen de raming en definitieve OVA, wordt verwerkt in de tarieven van het volgende jaar.
Bij het opstellen van de begroting van de zorginstelling wordt bij het bepalen van de opbrengsten uitgegaan van de gepubliceerde tarieven inclusief de geraamde OVA. Aan de lastenkant worden loonkosten verhoogd met de (verwachte) cao-effecten. In tijden van geen cao-onderhandeling is dit budgettair neutraal. In tijden van cao-onderhandeling is dit niet het geval zoals nu in de VVT. De cao wordt per 1 oktober 2023 met 5% verhoogd, maar dit is niet verwerkt in de tarieven 2023. Dit betekent voor de zorgaanbieder 3 maanden extra kosten die niet worden gedekt.
Normaal gesproken wordt een dergelijke verhoging in 2024 wel gedekt door de correctie vanuit de definitieve OVA, maar niet met terugwerkende kracht. Dit is voor 2024 niet het geval. De verhoging per 1 oktober 2023 en de verhogingen in 2024 van de cao komen samen ruim boven de nu geraamde OVA uit. Met de voorlopige raming voor 2024 betekent dit een tekort van 4,57% in 2024 waar nog geen dekking voor is. Dit is ook de kern van de kort gedingen die zijn opgestart tegen het zorgkantoor.
Het goed verwerken in de begroting en monitoren in het jaar zelf is altijd een lastige exercitie voor financials: het is sudoku voor gevorderden.
Hoe kan het anders?
Het systeem van de OVA werkt goed in een tijd van robuustheid waarin je als het ware ver van tevoren de economische ontwikkeling kan voorspellen en iedereen weet waar die aan toe is. De ministeries van VWS en Financiën geven de macrokaders aan. Zorgaanbieders weten de ruimte voor de onderhandeling en de financiële gevolgen daarvan. Een vertraagd houvast.
In de stabiele jaren heeft de OVA gezorgd voor een sturingsmechanisme waar andere sectoren jaloers op zouden zijn. Zo kan de zorg erop vertrouwen dat de indexering van de OVA ook in het macrobudget zit van de Rijksbegroting. Waar het onderwijs en de politie jarenlang te maken kregen met een zogenaamde nullijn, en geen loonsverhogingen mogelijk waren, heeft de zorg altijd ruimte gehad voor loonsverhogingen.
Nu onrustige tijden in de economische markt voor ons liggen, gaat de VVT-sector meer hinder ervaren van de vertraagde werking van de voorlopige CPB-cijfers. En de OVA biedt geen overbrugging van de loonkloof in de zorg, maar wat krijg je terug als je eenmaal afscheid neemt van een stevig convenant?
Helaas, de oplossing staat niet in deze blog. Maar na het lezen van deze blog hoor je zowel de klok luiden, maar je weet ook waar de klepel hangt.
Auteur: Edwin Kalbfleisch
Edwin Kalbfleisch wil met zijn blogs het financieel management in de zorg versimpelen en daarmee een brug te slaan tussen de theorie en de praktijk. Hij zit in het Raad van Bestuur bij De Zorgcirkel en is schrijver van het boek ‘Financieel management in de zorg ontcijferd’.
