Btw? Weg ermee!

Het Integraal Zorgakkoord (IZA) onderstreept het belang van samenwerking tussen zorgorganisaties om de zorg toegankelijk en toekomstbestendig te houden. Daarom is afgesproken dat regionale partijen een actueel regiobeeld opstellen, zodat zorgvraag en -aanbod beter op elkaar aansluiten. Maar terwijl samenwerking de norm wordt, blijken btw-regels een sta-in-de-weg voor zorgorganisaties die hun eigen mensen willen inzetten voor de IZA-plannen.

Geïnspireerd door de slogan van de Belastingdienst – Leuker kunnen we het niet maken, wel makkelijker – staan we stil bij de vraag hoe samenwerking écht makkelijker kan. Onze nieuwe slogan ligt al klaar: Btw? Weg ermee!

Hoe zit het met btw in de zorg?

De btw-wetgeving kent verschillende vrijstellingen voor zorgverlening. Dit betekent dat zorginstellingen voor veel van hun diensten geen btw hoeven te rekenen, mits ze aan bepaalde voorwaarden voldoen. De kern van deze vrijstellingen is dat ze gelden voor ‘echte’ zorg en soms ook voor ondersteunende diensten, zoals maaltijdverstrekking in een verpleeghuis.

Maar er zitten grenzen aan. Diensten die ook door commerciële partijen worden aangeboden – zoals detachering, administratie, ICT en onderzoek – vallen vaak buiten de vrijstelling. De reden? De overheid wil concurrentieverstoring voorkomen.

In de praktijk blijkt dit onderscheid lastig en leidt het regelmatig tot onduidelijkheid. Bovendien belemmert het een efficiënte samenwerking tussen zorginstellingen. We laten dit zien aan de hand van enkele voorbeelden en wat dit betekent.

Wat betekent dit in de praktijk?

Waarschijnlijk herken je situaties waarin btw een obstakel vormt. Dit speelt vooral bij personeel dat geen directe zorg verleent, zoals een projectleider voor een regionaal samenwerkingsproject of een IZA-aanvraag. Ook kleinere zorgorganisaties die gezamenlijk hun administratie, HRM of ICT willen organiseren, lopen hier tegenaan. Daarnaast kan btw een complicerende factor zijn bij het gezamenlijk aanbieden van opleidingen en trainingen of het delen van zorgtechnologie.

In de praktijk zoeken zorgorganisaties naar oplossingen binnen de bestaande regelgeving. Sommigen hanteren een vaste kostenverdeling (kosten voor gemene rekening) om btw-heffing te voorkomen, terwijl anderen kiezen voor een gesplitst dienstverband waarbij medewerkers bij meerdere organisaties in dienst zijn. Maar vaak zien zorginstellingen door de complexe regels het bos niet meer en laten ze btw-vraagstukken onopgelost. Ofwel ze lopen een ‘bewust’ risico.

Voor een meer structurele oplossing zonder kunstgrepen moeten zorginstellingen bij de Belastingdienst aantonen dat de vormen van samenwerking onlosmakelijk verbonden zijn met de zorg en daarom btw-vrijgesteld zouden moeten zijn. Dit is een tijdrovend en kostbaar proces, dat specialistische fiscale kennis vereist en geen garantie biedt op een gunstige uitkomst. Een uitdaging die de nodige aandacht verdient!

Zien we oplossingen?

Btw-belemmeringen in de zorg? Die lossen we niet op met pleisters plakken, maar met structurele aanpassingen. Hier zijn vijf concrete voorstellen:

• Regels beter laten aansluiten
  De Nederlandse wetgever kan, binnen de Europese btw-richtlijn, regels ontwikkelen die beter passen bij moderne samenwerkingsvormen. Een oplossing is het invoeren van een noodzakelijkheidscriterium: ondersteunende diensten blijven btw-vrijgesteld als ze aantoonbaar essentieel (onontbeerlijk) zijn voor kwalitatieve zorg, zoals bij patiëntveiligheid.
• Ministeries werk samen!
  Ministeries van VWS en Financiën moeten nauwer samenwerken om btw-problemen bij zorgsamenwerking te voorkomen. Voer bij nieuwe zorgregels standaard gezamenlijke impactanalyses uit, waarin zowel zorginhoudelijke als fiscale effecten worden beoordeeld. Een beoordelingscommissie kan nieuwe zorgwetten vooraf toetsen op btw-gevolgen en ongewenste belemmeringen wegnemen.
• Heldere btw-richtlijnen
  Zorginstellingen hebben behoefte aan heldere richtlijnen over wanneer ondersteunende diensten onderdeel zijn van zorgverlening en dus btw-vrijgesteld zijn. Dit kan door een vaste grens te stellen, bijvoorbeeld dat maximaal 10% van een zorgopdracht uit ondersteunende diensten mag bestaan om vrijgesteld te blijven.
• Meer btw-vrije kostenverdeling
  Op basis van het leerstuk ‘kosten voor gemene rekening’ kan btw op kostenverdeling onder voorwaarden achterwege blijven. Door de regels te versoepelen en een jaarlijkse afrekening toe te staan, kunnen ondersteunende diensten vaker zonder btw-heffing worden doorbelast.
• Btw-compensatiefonds voor zorginstellingen
  Een btw-compensatiefonds kan de nadelen van btw bij samenwerking elimineren, doordat zorginstellingen betaalde btw kunnen terugvragen. Dit idee werd 15 jaar geleden al verkend, maar werd niet doorgevoerd. Bovendien moet het fonds worden gefinancierd, waardoor het risico bestaat dat het een sigaar uit eigen doos wordt.

Ik hoor de lezer nu denken: klinkt goed, maar is het niet alsnog te complex? Kan het écht simpeler? Laten we met het antwoord op deze vraag deze blog afsluiten.

Het kan leuker én makkelijker

Ja, het kan leuker én makkelijker! De beste oplossing? Een bredere btw-vrijstelling. Niet alleen voor ‘echte’ zorg, maar ook voor essentiële ondersteunende diensten. Want zonder die ondersteuning loopt de zorg vast.

Zo wordt de btw-vrijstelling ruimer en eenvoudiger – oftewel: ‘Btw weg ermee’. Door regelgeving aan te passen en duidelijke richtlijnen te bieden, maken we samenwerking in de zorg efficiënter en toekomstbestendiger. Minder kosten, minder rompslomp, meer focus op goede zorg.

Pas dán wordt de zorg écht leuker én makkelijker. Precies zoals het Integraal Zorgakkoord bedoelt. Want uiteindelijk draait het om één ding: de beste zorg, betaalbaar en toegankelijk voor iedereen.

Auteurs: Edwin Kalbfleisch en Myrthe Hinskens
Myrthe Hinskens is belastingadviseur bij DEEL Advies BV en adviseert dagelijks over fiscale vraagstukken bij zorginstellingen (en woningcorporaties). Hierbij vertaalt zij de ingewikkelde fiscale problematiek voor haar klanten naar begrijpelijke en pragmatische oplossingen.