Waar staan we na 2 jaar Hervormingsagenda en wat betekent dit voor de Jeugdzorgfinancial?

Op een stralend zonnige 20 maart was het geen straf om even een stukje te wandelen van de P+R Papendorp naar het pand van onze gastheer Berenschot. Tijdens de inloop stromen de deelnemers binnen en wordt al veel met elkaar van gedachten gewisseld.

Na een welkomstwoord door Frans Stark (voorzitter sectorbestuur Jeugdzorg) en Marvin Hanekamp (Berenschot) was het woord aan José Manshanden (voorzitter stuurgroep) en Suzanne van der Jagt (programmaleider) om ons mee te nemen in de stand van zaken van de Hervormingsagenda en wat wij nu als financial kunnen doen. Sleutelwoorden zijn samenwerken (met gemeenten en andere aanbieders), transparantie en het (samen) terugdringen van bureaucratie. Er is sprake van hoopvolle ontwikkelingen waar wij ook zelf aan kunnen bijdragen. Dit blijkt onder andere uit de presentatie over de inkoop van essentiële functies, en de workshops in de middag.

Voorbeeld inkoop essentiële functies

Reitse Keizer (G7) en Gerrit Rutten (Pluryn) namen ons mee in een proces dat liep tussen 2021 en 2024 door de 7 Gelderse Zorgregio’s (56 gemeenten) en 15 zorgaanbieders. Het doel (en de geslaagde uitkomst) was om te komen tot één tarief voor alle aanbieders van een aantal geboden producten (de essentiële functies), waaronder JZ+ en 3Milieu. In dit proces is met een flink aantal factoren rekening gehouden, zoals mededinging, risicospreiding tussen financier en aanbieder en maatwerkmogelijkheid in de vorm van een open product. Naast de gewenste uitkomst in de vorm van uniforme tarieven is er ook:

• meer wederzijds begrip en inzicht tussen de zorgaanbieders en de gemeenten
• eenheid in de financiële taal
• een goede onderbouwing van de tariefbepaling en
• erkenning van de complexiteit van de materie en het systeem waarin Jeugdzorg functioneert. Zo bevatten de gemaakte afspraken een combinatie van p*q financiering, een garantievergoeding en een vaste FTE-vergoeding op bijvoorbeeld het onderdeel van de mobiele brigade. 

De afspraken betreffen zeven jaar, met tussentijdse evaluaties en bijstellingsmogelijkheid. Er zijn ook ambities voor na deze periode met betrekking tot het afgeven van contra-indicaties, onvrijwillige doorplaatsingen en het organiseren van de mobiele brigade. De betrokken partijen van beide zijden kijken terug op een succesvolle samenwerking met een mooie uitkomst en zijn tevreden met de manier waarop de inhoud steeds leidend was om knelpunten in de bekostiging op te lossen!

Workshop 1: Eén lijn trekken: samen naar uniforme kostenonderzoeken

In deze workshop door VWS en Berenschot werd van gedachten gewisseld over het uniformeren van kostenonderzoeken. Na een introductie van VWS, leidde Berenschot de deelnemers langs twee vragen: welke kosten zijn makkelijk te uniformeren en welke niet? De hamvraag blijkt: wat is de definitie? Zo werden alle kostensoorten besproken. Enerzijds werden veel verschillen gezien, waardoor uniformeren lastiger wordt. Bijvoorbeeld in grootte van een organisatie, of het jeugdaandeel groot of klein is (met kruissubsidiëring) of regionale verschillen. Hier kunnen we ook leren van andere kostprijsonderzoeken en kostenopbouw, zoals bijvoorbeeld de Wlz waar ook regionale en grootte verschillen zijn, maar één tarief.

Anderzijds zou men alle directe kosten aan producten moeten kunnen toewijzen Een gemiddelde kostprijs is iets anders dan een reëel tarief voor iedereen. Hier moeten oplossingen voor komen. Het is mogelijk om definities, aanpak en verdeelsleutels te uniformeren. Het is belangrijk om het veld te betrekken en de jeugdzorgorganisaties die al werken met een kostprijsmodel om input te vragen. VWS nodigt Fizi uit om dit samen verder op te pakken.  

Meedenken?
Het programmateam standaardisatie gaat aan de slag met zowel het uniformeren van kostenonderzoeken als het opbouwen van een logische productstructuur. Jullie ervaring kunnen we daar goed bij gebruiken! Wil je meedenken? Meld je dan bij het programma via jj.janse@minvws.nl of bel met 06 25 45 79 46 als je meer wil weten.

Workshop 2: De bouwstenen voor een logische productstructuur

Maureen Pepping (VWS), Arjen Jansen (VNG) en Warner Admiraal (Berenschot) gaven een inleiding over de bedoeling van het project om de productstructuur te vereenvoudigen en te standaardiseren. Vervolgens werd met de deelnemers van gedachten gewisseld over de vragen:

• Welke criteria zijn nodig om tot kosten homogene producten te komen? en
• Welke aandachtspunten in de financiering op beschikbaarheid zijn er in de nieuwe structuur?

Met behulp van Mentimeter werden woordwolken gevormd. Ter illustratie hierbij de uitkomsten van workshopronde 1:

Workshop 3: Taakgericht of inspanningsgericht? Vind de balans voor efficiënte uitvoering

In twee presentaties namen Sander Brok en Michel de Visser van de Jeugdautoriteit de aanwezigen mee in het onderzoek dat zij hebben uitgevoerd naar taakgerichte financiering. Bij een taakgerichte financiering wordt een (deel van) de jeugdhulp door een gemeente of regio gegund aan een consortium van aanbieders.

Samenvattend kan worden gesteld dat er in de praktijk mooie voorbeelden zijn van consortia die goed lijken te werken, maar dat de uitvoering ervan complex is en veel tijd en aandacht vraagt van alle partijen. Toch zijn er voldoende redenen voor gemeenten om taakgericht in te kopen en voor aanbieders om deel te nemen. Landelijk neemt het aantal consortia in een taakgerichte financiering toe: het gaat inmiddels om 12% van de jeugdhulp in 25 consortia. Veel daarvan is vrij recent gestart en loopt nu nog, daarom is het op dit moment voorbarig om definitieve conclusies te trekken.

De Jeugdautoriteit komt met een aantal randvoorwaarden en aanbevelingen. Zo staat de taakgerichte uitvoeringsvariant op een aantal punten op gespannen voet met de huidige en toekomstige wet- en regelgeving. Die punten zullen in de nabije toekomst opgelost moeten worden. Daarnaast geeft de Jeugdautoriteit nog een aantal zinvolle aanbevelingen.

De workshop sloot af met een korte casus waarin de deelnemers vanuit drie invalshoeken (gemeente/regio, consortium, aanbieder) nadachten en discussieerden over de voorwaarden en afspraken die zij vooraf willen maken bij taakgericht contracteren.

Workshop 4: Juridische impact van de Hervormingsagenda: wat betekent dit voor jou?

Céline Peersman en Joep Duijzings van Eldermans|Geerts bespraken twee wetsvoorstellen in wording. De eerste betreft het wetsvoorstel verbetering beschikbaarheid jeugdzorg (wvbj) en het wetsvoorstel integere bedrijfsvoering zorg- en jeugdhulpaanbieders (wibz).

De uitwerking van het wetsvoorstel wvbj is inmiddels zes jaar onderweg en gaat naar verwachting binnenkort de consultatie in. De wvbj is gericht op het verbeteren van de beschikbaarheid van jeugdzorg voor de meest kwetsbare kinderen door het versterken van de regionale samenwerking tussen gemeenten en het beter organiseren van de regionale en landelijke contractering van specialistische jeugdzorg. Maar in deze wet zijn ook een aantal aanpalende zaken geregeld. Juist deze aanpalende zaken zijn uitgelicht in de workshop. De belangrijkste hiervan is dat instellingen met tien of meer jeugdhulpverleners worden geacht een intern toezichthouder te hebben bestaande uit een raad van minimaal drie personen. Uit de workshop werd ook duidelijk dat hier allerlei eisen aan gesteld zijn. Deze stap is eerder in andere (Wtza) sectoren ook gezet en wordt nu ook in de jeugdzorg van toepassing.

Het wetsvoorstel wibz is nog maar net onderweg en het kan dus nog even duren voordat deze definitief wordt. In het wetsvoorstel is onder andere een norm voor winstuitkering opgenomen. In de workshop bleek dat is gekozen voor een opmerkelijke definiëring. Alle betalingen, ook aan derden, worden aangemerkt als winstuitkering, tenzij uitgezonderd in de wet. Door deze aanpak krijgen alle zorg- en jeugdhulpinstellingen te maken met deze wet. Zij moeten kunnen aantonen dat al hun betalingen vallen onder de uitzonderingsbepalingen van de wet. In feite komt het neer op een toets op marktconformiteit, wat natuurlijk een grijs gebied is.

Beide onderwerpen zullen in de toekomst dus voor veel jeugdhulpinstellingen impact hebben en het is goed als zij zich hierop voorbereiden.